Arystoteles O duszy (2)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.11).Por.Drossaart Lulofs (De innonmiis, Praef.).142Ruch z miejsca na miejsce obejmuje większą ilośćrodzajów (Phys.VII, 2, 243 a 16 n.; De anim.incessu; De part.anim.IV, cc.10 - 14).Ruch określony mianem �� oznacza, ściśle rzecz biorąc, chód wykonywany nogami.Arystoteles przeciwstawia go lataniu i pływaniu.Tutaj jednak jeston pojęty w znaczeniu szerszym: oznacza wszelki ruch cechującyzwierzęta.143Bardzo wiele manuskryptów ma � �� , ��.Szereg manuskryptów (S, V, W, Hc, Jc, m, i) i Sophoniasopuszczają pierwsze �.Themistius zamiast drugiego � czytał ��.Za nim słusznie poszedł D.Ross.Chociaż bowiem ruch z miejscana miejsce zawdzięcza swe powstanie współdziałaniu wyobrazni iwładzy pożądającej, to jednak główną siłą poruszającą jest taostatnia władza.Siwek (1930, 142 - 148); niżej b 19; 433 a 31 -32.144Por.I,406 a 22-27; 407 b 1; s.132, przyp.106, 109.Wszystkie rzeczy naturalne" mogą się poruszać nie tylko podwpływem siły zewnętrznej, lecz także z własnego popędu (ziemiana dół, ogień do góry itd.) i dlatego trzeba w nich wszystkichprzyjąć jakiś specjalny czynnik (��) analogiczny do pragnienia", które posiadają zwierzęta.Nazwijmy go pragnieniem naturalnym".Zupełnie niesłusznie niektórzybadacze wyprowadzają z tego pragnienia panpsychizm.Siwek(1930, 69 - 70).145Zastosowanie zasady celowości.II, 415 b 16 - 17; III, 434 a31-32; Polit.1256 b 20-24; De gen.anim.788 b 20-24.Bonitz,Ind.Arist.836 b 28 - 37.146Człowiek opanowany zwycięża swe niższe popędytendencją wyższego rzędu, którą Arystoteles nazywa ��.Nie rozumem jako takim, nie posiada on bowiem siłyenergetycznej.147Ruch przestrzenny zwierząt powstaje pod wpływempożądania i rozumu pojętego szerzej.433 a 9 - 10, b 28; 434 a 4 -6.148Zasadniczymi formami pożądania są ��, ��,��.II, 4, 414 b 2; Eth.Nic.I, 12, 1187 b 37 ; De motu anim.6, 700 b 17 - 22.149Twierdzenie to dotyczy nie tylko rozumu spekulatywnego,lecz i praktycznego, i on bowiem nie myli się ze swej natury.150Zło, jako takie, nie może nigdy być przedmiotempożądania.Jeśli się go kiedyś pragnie, to tylko dlatego, że uważasię je za dobro.151Dobro ogólnie pojęte, czyli dobro jako takie, nie wprawianiczego w ruch.Czyni to tylko dobro szczegółowe, które ktoś chceosiągnąć, czyli dobro praktyczne.Jest ono różne w różnychokolicznościach.Eth.Nic.VI, 5, 1140 b 2 n.; 8, 1141 b 10.152Por.432 a 24 - 26.153Arystoteles, jak widać, jest daleki od wszelkich teorii, którew postępowaniu moralnym każą kierować się imperatywaminiezależnymi od jakichkolwiek względów korzyści osobistej.154Pożądanie (��) nie porusza zwierzęcia bezpośrednio(��' ��), lecz za pomocą organu centralnego.Nie jest aktemsamej duszy, lecz jestestwa złożonego z ciała i duszy; jest aktempsychofizycznym umiejscowionym w zmyśle wspólnym; jest uczuciem" (affectus), przez które zwierzę opuszcza stanobojętności względem przedmiotu poznanego i dąży doń tendencjąimmanentną.Czymże bowiem innym jest miłość(��), jak nie żądzą przyjemności (Eth.Eud.VII, 1235 b 20),nienawiść (��), jak nie żądzą zła zrodzoną z pożądaniaprzyjemności (Eth.Eud.X, 1382 a n.)? Pożądanie jest cechąistotową wszystkich innych uczuć: gniewu (��: Rhet.II.2, 1378a 31), męstwa (��: 1383 a 14), leku (��: 1383 a 13 n.),litości (��: 1385 b 13), zemsty (��: 1386 b 9 n.) itd.Gdy w zwierzęciu powstanie raz uczucie, jego reakcjerozwijają się podobnie jak w maszynie zwanej w starożytności�� (De motu anim.701 b l - 30).Chociaż poznanie nie jestprzyczyną (energetyczną) ruchu, jest ono jednak jego warunkiemkoniecznym, bo pożądanie wtedy tylko może powstać, gdy siępoznało coś dobrego lub złego.Poznanie to determinuje w nimreakcję pozytywną lub negatywną.Jest ono analogiczne zafirmacją i negacją w logice.431 a 8; 432 b 27; Eth.Nic.VI, 2,1139 a 21.155De motu anim.698 a 14 - b 7; 702 a 21 - b 11 [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Archiwum