Nietzsche Z genealogii moralnoci

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Lecz nie mogłoby być większego i fatalniejszego nieporozumienia, niż gdyby szczęśli-wi, udani, mocni na ciele i duszy poczęli wątpić o swem p r a w i e d o s z c z ę ś c i a.Preczz tym �przewróconym światem�! Precz z tem haniebnem zmiękczeniem uczucia! %7łeby cho-rzy zdrowych nie uczynili chorymi a temby było takie zmiękczenie , oto powinien byćnajwyższy punkt widzenia na ziemi: do tego jednak potrzeba przedewszystkiem, by z d r ow y c h oddzielić od chorych, strzec nawet od widoku chorych, aby siebie za chorych nie bra-li.Lub czyżby miało być ich zadaniem zostać dozorcami chorych i lekarzami!.Lecz nie mo-gliby gorzej nie rozumieć i zaprzeczać s w e g o zadania, co wyższe, n i e p o w i n n o zni-żać się do roli narzędzia tego, co niższe, patos oddalenia p o w i n i e n po całą wiecznośćutrzymywać przedział w zadaniach! Ich prawo istnienia, pierwszeństwo dzwonu o pełnymdzwięku przed fałszywym, pękniętym, jest przecie tysiąckroć większe; oni jedynie są p o r ę cz y c i e l a m i przyszłości, oni jedynie są z o b o w i ą z a n i względem przyszłości człowie-ka.C o o n i mogą, co o n i powinni, tego nie śmieją nigdy chorzy móc, ni mieć w powinno-ści: lecz a ż e b y mogli to, co tylko o n i powinni, jakżeby miało im być wolno być lekarzem,pocieszycielem, �zbawicielem� chorych?.A przeto czystego powietrza! czystego powietrza!A w każdym razie precz z pobliża wszelkich domów waryatów i szpitalów kultury! A przetodobrego towarzystwa! s w e go towarzystwa! Lub samotności, jeśli tak być musi! Lecz wkażdym razie precz od złych wyziewów wewnętrznej zgnilizny i tajemnego robaczywegościerwa chorych !.A to dlatego, by siebie samych, przyjaciele moi, przynajmniej na chwilęjeszcze obronić przed dwiema najgorszemi zarazami, które oby nam właśnie oszczędzanebyły: przed w i e l k i m w s t r ę t e m d o c z ł o w i e k a! p r z e d w i e l k ą l i t o ś c i ąd l a c z ł o w i e k a!.15.Jeśli pojęliście w całej głębi a żądam, by tu właśnie s i ę g a n o g ł ę b o k o, pojmowanodo głębi o ile w każdym razie nie może być zadaniem zdrowych pielęgnowanie chorych,uzdrawianie chorych, to pojęliście tem samem i jedną konieczność więcej konieczność dlachorych takich lekarzy i dozorców, k t ó r z y s a m i s ą c h o r z y: i oto mamy i trzymamyobu rękami znaczenie kapłana-ascety.Musimy uważać kapłana-ascetę za przeznaczonego zgóry na zbawiciela, pasterza i rzecznika chorego stada: wtedy dopiero zrozumiemy jegoogromne posłannictwo dziejowe.P a n o w a n i e n a d c i e r p i ą c y m i jest jego króle-stwem, ku niemu popycha go instynkt jego, w niem tkwi jego najistotniejsza sztuka, jego mi-strzostwo, jego rodzaj szczęścia.Sam on chory być musi, musi być z gruntu pokrewny cho-rym i zawiedzionym, aby ich rozumieć, by porozumieć się z nimi, lecz musi też być silny,bardziej jeszcze panem samego siebie, niż innych, nienaruszonym mianowicie w swej wolimocy, by zdobyć zaufanie i strach chorych, by mógł im być przystankiem, oporem, podpar-ciem, musem, karnością, tyranem, bogiem.Musi bronić swego stada przeciw komu? Prze-ciwko zdrowym, to nie ulega wątpliwości, także przeciwko zazdrości względem zdrowych;musi być naturalnym przeciwnikiem i g a r d z i c i e l e m wszelkiego surowego, burzliwego,62nieujarzmionego, twardego, gwałtowniczo-drapieżnego zdrowia i tężyzny.Kapłan jest pierw-szą formą d e l i k a t n i e j s z e g o zwierzęcia, które łatwiej jeszcze pogardza, niż nienawi-dzi.Nie będzie mu oszczędzone prowadzenie wojny z dzikiemi zwierzętami, wojny chytrości(�ducha�) bardziej, niż przemocy, jak się rozumie samo przez się, będzie musiał w raziepotrzeby wytworzyć z siebie prawie pewien nowy typ dzikiego zwierzęcia, przynajmniej o z na c z a ć go pewną nową straszliwość zwierzęcą, w której niedzwiedz polarny, gibka, zimna,wyczekująca tygrysica i niemniej lis zdają się być złączone w równie pociągającą, jak napa-wającą strachem jedność.Jeżeli zmusza go do tego potrzeba, występuje niedzwiedzio poważ-ny, czcigodny, roztropny, zimny, zwodniczo-rozważny, jako herold i narzędzie głosu tajem-niejszych potęg, pomiędzy inne rodzaje zwierząt drapieżnych sam, zdecydowany siać na tymgruncie cierpienie, rozdwojenie, sprzeczność z sobą, gdzie tylko może, zbyt pewny swej sztu-ki opanowywania c i e r p i ą c y c h każdej chwili.Przynosi z sobą maście i balsamy, niemawątpliwości! lecz by być lekarzem, musi wprzód zranić; uśmierzając następnie ból, którysprawia rana, z a t r u w a j e d n o c z e ś n i e r a n ę na tem bowiem zna sięprzedewszystkiem, ten czarownik i poskramiacz dzikich zwierząt, w którego okręgu wszyst-ko, co zdrowe, z konieczności chórem się staje, wszystko, co chore obłaskawionem.Bronion, ten dziwny pasterz, dość dobrze swego chorego stada, broni go także przeciw niemu,przeciw tlącej w samem stadzie nikczemności, krnąbrności, złośliwości i wszystkiemu, cowspólne jest wszystkim cherlakom i chorym, walczy roztropnie, twardo i tajemnie z anarchiąi coraz zaczynającym się samorozkładem w stadzie, wśród którego ustawicznie gromadzi się igromadzi ów najniebezpieczniejszy, rozsadzający i wybuchowy materyał, ressentiment.Wy-ładowywać ten rozsadzający materyał tak, by nie rozsadził ani stada, ani pasterza, oto jegowłaściwa sztuka i jego najwyższa pożyteczność; gdyby się chciało wartość kapłańskiej egzy-stencyi ująć w najkrótszą formułę, toby trzeba poprostu rzec: kapłan z m i e n i a k i e r u n ek uczucia ressentiment.Każdy cierpiący bowiem szuka instynktownie swego cierpienia przy-czyny; dokładniej jeszcze, sprawcy, jeszcze określeniej, wrażliwego na cierpienie, w i n n e go sprawcy, krótko, czegoś żyjącego, na czem uczucia swoje czynnie lub in effigie pod ja-kimkolwiek pozorem wyładować może: bo wyładowanie uczucia jest największą dla cierpią-cego próbą ulgi, mianowicie o g ł u s z e n i a się, jego poniewolnie pożądanym narkotykiemprzeciw katuszy wszelkiego rodzaju.Tu jedynie znalezć można, wedle mego przypuszczenia,prawdziwy fizyologiczny związek przyczynowy uczucia ressentiment, zemsty i jej krewnych,więc w pragnieniu o g ł u s z e n i a b o l u p r z e z u c z u c i e.Szuka się go zazwyczaj,bardzo mylnie mojem zdaniem, w odpornem przeciwdziałaniu, w ochronnym jedynie środkureakcyi, w �odruchu� w razie nagłego uszkodzenia lub zagrożenia, w sposób jak to czynijeszcze żaba bez głowy, by pozbyć się żrącego kwasu [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Archiwum