|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.4,400).Józef odróżnia te dwie grupy od siebie (zob.niżej 268i 2, 254).O ideologii sykariuszów zob.2, 254; 433.Problem stosunku obu grup powstań-czych do siebie jest omawiany w pracach: M.Hegel, Die Zeloten.Untersuchungen żurJudischen Freiheitsbewegung in der Zeit von Herodes I bis 70 n.Chr., s.61 n; S.Zeitlin,Zealots and Sicarii, w JBL 81, 1962, s.395 n; G.Baumbach, Zeloten und Sikarier, ThLZ90, 1965, s.724 nn; O.Michel, O.Bauernfeind, dz.cyt., Bd.H, 2, s.266; Exkurs XXI:Zum Problem derSikarier unddas Yerhdltnis der Aufstandsgruppen untereinander.108 O Eleazarze, synu Jaira, zob.2, 447 i przyp.278.109 O spisie Kwiryniusza zob.2, 118, przyp.68.110 Albo: „tak bardzo pragnęli" będący przedmiotem walki,upragniony, pożądany).111 Jan z Gischali, przeciwnik Józefa.112 Ogłoszenie go władcą zob.4, 57 nn.113 O Idumejczykach zob.4, 224, przyp.58, o wymordowaniu kapłanów 4, 314 i nn.114 O nazwie „zeloci" zob.4, 161, przyp.46.115 Niżej (417 nn) Józef opowiada, że sykariusze, mimo zadawanych im tortur, nieugięli się i nie nazwali Cezara swoim panem.116 Legat Flawiusz Silwa otoczył twierdzę murem, wzmocnionym systemem 8 ob-warowanych obozów, jak wskazują badania archeologiczne.O archeologicznych wyko-paliskach w Masadzie zob.Y.Yadin, The Excavation of Masada — 1963-64, Prelimina-ry Report IEJ 15, 1965, s.l nn; Y.Yadin, Masada, Herod's Fortress and the Zealots laststand, London 1966.117 W tekście jest wyraźnie mowa o arcykapłanie Jonatesie (Jonatanie) i królu Hero-dzie jako budowniczych Masady, podczas gdy w 4, 399 mieli nimi być „dawni królowie".W związku z tym niektórzy identyfikowali arcykapłana Jonatana z Jonatanem bratem Ju-dy Machabeusza, ale wtedy trudność sprawia wyrażenie „dawni królowie".Jednakże mo-nety bite za Aleksandra Janneusza w drugiej emisji pomijają jego tytuł królewski, a wy-mieniają tylko godność arcykapłańską.Napis „Jehonathan" wskazuje, że "Janneusz" jesttylko skróconą formą imienia , Jonatan".Chodzi więc o Aleksandra Janneusza i Heroda,co zupełnie zgadza się z tym, co Józef mówi w obu miejscach.118 Rezultaty badań archeologicznych potwierdzają ogólnie dane zawarte w opo-wiadaniu Józefa, lecz wysokość 37 wież (50 łokci — ponad 20 m) wydaje się przesa-dzona.119 Ponieważ mur okalający wyrównaną przestrzeń na szczycie miał około 1300 mdługości (7 stadiów), płaszczyzna przeznaczona na uprawę nie powinna przekraczać12 hektarów.120 Jak wskazują wykopaliska dokonane w Masadzie, ten pałac Heroda znajdowałsię w północnej części i nie jest identyczny z reprezentacyjnym pałacem „zachodnim",leżącym na płaskowyżu w obrębie otaczającego go muru.Kolumny, jak widać z ich za-chowanych części, nie były blokami z jednego kamienia, lecz zbudowano je ze spojo-nych głazów pokrytych stiukiem.Zidentyfikowano również liczne cysterny wchodzącew skład systemu zaopatrywania w wodę.121 Zob.wyżej 281-283.122 Zob.2, 408.Podczas prac archeologicznych w Masadzie znaleziono m.in.pew-ną liczbę naczyń przeznaczonych do przechowywania środków żywności.Na ich dobrystan, w jakim znaleźli je sykariusze w 69 r., nie miały wpływu właściwości powietrza,jak Józef mówi niżej, lecz przeciwnie — izolowanie od niego przez mniej lub więcejszczelne zamknięcie naczyń.123 Jeżeli twierdza została zaopatrzona w zapasy w czasach Kleopatry, to od 31 r.przed Chr.do 73 po Chr.minęły 104 lata.Jeśli zaś liczyć od podejrzeń Heroda (zob.niżej 300-303), to jest 34/33 r.przed Chr., to upłynęło 106/107 lat.124 Dawna dynastia — to dynastia hasmonejska.125 Por.l, 359 n.To żądanie Kleopatry oddania jej ziem Heroda miało miejsce nawiosnę 34 r.przed Chr.126 Zob.wyżej 275 i nn.127 „Leuke" jest to biała skała kredowa, stanowiąca zakończenie zachodniegowystępu głównej skały, na której stała Masada.Była ona w tym miejscu najniższa,tworząc siodło i tutaj można było usypać wał w celu umieszczenia na nim machin.Zachowały się do dziś resztki wału i pni drzew użytych do budowy.128 Podobną pomoc Opatrzności Bożej Rzymianie mieli już przy zdobywaniu Ga-mali (4, 76).Jest to zwykła „teologia" filorzymska Józefa.129 O stosunku obu mów Eleazara do siebie i problemie duszy zob.O.Michel,O.Bauernfeind, dz.cyt., Bd.II, 2, s.276-278, Exkurs XXIV: Die Eleazarreden.130 Była to główna zasada zelotów-sykariuszów (zob.niżej 410; por.2, 118, 433).131 Wyrażenie „pierwsi-ostatni" wskazuje, że sykariusze (przynajmniej w tej księ-dze) utożsamiają się z galilejskim ruchem powstańczym Judy.132 Chodzi o zadawnioną rywalizację między różnymi grupami powstańczymi(zob.5, 2 n).133 Tekst w nawiasie opuszczają wszystkie kodeksy oprócz M.(nullius culpae par-ticipes fuissemus — Lat.).134 Zob.wyżej 317 n.135 Wypowiedzi na temat nieśmiertelności duszy w kilku punktach odzwierciedlająwyrażenia i pojęcia platońskie.O nauce esseńczyków o nieśmiertelności duszy zob.2, 154-158; por.też.3, 372 i 6, 44 nn.136 Głównym źródłem informacji o Indiach w świecie grecko-rzymskim było dzie-ło Megastenesa, który w I pół.III w.przed Chr.odwiedził ten kraj.137 To znaczy zlecenia od swoich krewnych, którzy zmarli.138 Albo „osiągnęli swój stan" (O.Michel, O.Bauernfeind).140 Zob.2, 457 (początek wojny, 66 r.po Chr.).141 To znaczy szabat; zarówno masakra załogi rzymskiej w Jerozolimie, jak i Ży-dów w Cezarei odbyła się równocześnie, tj.w dzień szabatu (2, 456).142 Zob.2, 466 nn.143 Niektórzy przyjmują zamiast jak podają kodeksy, koniekturęLowtha i tłumaczą: „bardziej wrogo do nas nastawionych niż są Rzymianie".Nie wydaje się jednak konieczne zmieniać dobrze przekazanego tekstu.144 Według 2, 561 w Damaszku wymordowano 10 500 Żydów.145 Jak podano w 2, 497 w Aleksandrii zginęło 50 000 Żydów.146 Tekst w nawiasie opuszczają kodeksy PMC Heg [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
Archiwum
|