|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Podobnie pomyślmy o masowym samobójstwie w Jonestown, które przyciągnęłouwagę mediów.Wyjaśnienia rozciągały się od analizy tzw.diabolicznej, mesjanistyczneji osobistej władzy Jima Jonesa do spekulacji orzekającej, że ludzie, których przyciągnął doswojego kultu, musieli posiadać jakieś nieprawidłowości osobowościowe i dążyć dosamodestrukcji.Historia ma tendencję do powtarzania się.Gdy piszemy te słowa, podobny ciągteorii wysnuwa się przy okazji pożaru w Waco w Teksasie, gdzie osiemdziesięciu sześciuwyznawców apokaliptycznego kultu, znanego jako Sekta Dawidowców, odebrało życie sobiei swoim dzieciom.I wtedy, i teraz owe spekulacje są prawie w całości nieprawdziwe lub,w najlepszym razie, nadmiernie uproszczone.Nie osądzajcie nas zle.Jesteśmy przekonani, że o zachowaniu społecznym możną sięsporo dowiedzieć od filozofów, opiniodawców, pisarzy czy babć i w tej książce będziemyczęsto czerpali cytaty ze wszystkich tych zródeł (z wyjątkiem naszych babć).Jednakżeodwoływanie się do nich wiąże się z pewną trudnością: stosunkowo często nie zgadzają się onemiędzy sobą i nie jest łatwo określić, które z nich są prawdziwe.Zobaczmy, co mądrość ludowama do powiedzenia o czynnikach, które decydują o tym, jak bardzo lubimy innych ludzi.Z jednej strony wiemy, ze ptaki z tego samego gniazda trzymają się razem".Skłania nas to doprzypomnienia sobie wszystkich tych przypadków, gdy darzymy sympatią i przebywamy wśródludzi, którzy mają to samo pochodzenie i zainteresowania.Niemniej czasem pociąga nas cośwręcz przeciwnego.Cóż jest więc prawdziwe?Podobnie, czy wierzymy w to, iż Co z oczu, to i z myśli", że Nieobecność sprawia, iżserce nabrzmiewa czułością", że Nienawiść pustoszy" lub iż Niezdecydowany jest ostatni"?I kto potrafi powiedzieć, czy masakra w Jonestown wydarzyła się dlatego, że: a) wielebnemuJonesowi udało się, ponieważ przyciągnął do siebie ludzi znajdujących się w stanie depresji;b) jedynie ludzie z tendencjami do samodestrukcji dołączają do wyznań kultowych; c) Jones byłtak silną, mesjanistyczną i charyzmatyczną osobą, że nikt nawet silna, niedepresyjnajednostka jak ty lub ktoś z nas nie oparłby się jego wpływowi; d) ludzie, którzy odcinają sięod społeczeństwa, są szczególnie podatni na wpływ społeczny; e) wystąpiły tu wszystkie tepowody jednocześnie; f) żadne z powyższych tłumaczeń tego nie wyjaśnia?Filozofia.Zamiast polegać na mądrości ludowej i przysłowiach, być może powinniśmyzwrócić się do filozofów i innych wielkich myślicieli, aby uzyskać odpowiedz na pytaniao ludzką naturę i konsekwencje wpływu społecznego.W historii psychologii filozofia stanowiłaistotne zródło wglądu w naturę ludzką.Jest wielu filozofów, którzy dołączyli do psychologów,by wspólnie odpowiedzieć na ważne psychologicznie pytania o istotę świadomości (np.Dennett,1991) czy o to, jak ludzie formułują przekonania dotyczące świata społecznego (np.Gilbert,1991).Czasem jednak nie zgadzają się ze sobą również wielcy myśliciele i trudno jest określić,który z nich ma rację.Aby uzyskać jednoznaczne ustalenia, psychologowie społeczni stawiając wiele takichsamych pytań jak filozofowie i twórcy mądrości ludowej usiłują rozstrzygnąć je naukowo.38 Tak jak fizyk realizuje eksperymenty, które testują hipotezy dotyczące natury świata fizycznego,tak psychologowie społeczni przeprowadzają eksperymenty, by przetestować hipotezydotyczące natury świata społecznego.Główną przyczyną sprawiającą, iż aforyzmy ludoweniejednoznacznie określają, jakich ludzi lubimy i jaki jest związek między nieobecnościąa sympatią, jest to, że istnieją zarazem warunki powodujące, iż ptaki z tego samego gniazdalatają razem, jak i takie, które sprawiają, że przeciwieństwa się przyciągają; podobnie pewnewarunki doprowadzają do tego, że nieobecność sprawia, iż serce nabrzmiewa czułością, innenatomiast, iż co z oczu, to i z myśli.Tak więc oba wyjaśnienia są prawdziwe.Ale czywystarczająco dobre? Niezupełnie.Ponieważ, jeśli naprawdę chcemy zrozumieć ludzkiezachowanie, to nie wystarczy nam wiedzieć, że oba wyjaśnienia są prawdziwe.Jednym z zadańpsychologa społecznego jest zaprojektowanie wystarczająco wyrafinowanego eksperymentu,aby stworzyć specyficzne sytuacje, które pozwolą wyjaśnić, co w danym przypadku jestzasadne.Wzbogaca to zrozumienie natury ludzkiej i pozwala formułować dokładniejszeprzewidywania, gdy znamy już kluczowe elementy dominującej sytuacji.W rozdziale 2omówimy bardziej szczegółowo naukowe metody badań stosowane przez psychologówspołecznych.Psychologia społeczna a inne nauki społeczneZainteresowanie zachowaniem społecznym jest wspólne wielu innym dyscyplinom z kręgunauk społecznych, jak socjologia, ekonomia i nauki polityczne.Każda z nich zajmuje sięwpływem czynników społecznych i socjalnych na ludzkie zachowanie.Istnieją jednak istotneróżnice między psychologią społeczną a innymi naukami społecznymi, spowodowaneanalizowaniem tych samych zjawisk na różnych poziomach [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
Archiwum
|