|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.O przyszłości wiary w ogóle nie może tutaj być mowy.Tymczasem Wojtyła pisze o Soborze, tym "seminarium Ducha Świętego" (PPN 125), że z jednej strony "był potrzebny do tego, ażeby wejść w ów dwubiegunowy proces: zapoczątkować wyjście chrześcijaństwa z podziałów, jakie narosły w ciągu całego mijającego tysiąclecia, a równocześnie podjąć na nowo, o ile możności wspólnie, ewangeliczną misję u progu trzeciego tysiąclecia" (PPN 126).Czy Wojtyła się do tego przyczynił? Tak samo niewspółcześnie, jak jego wcześniejsze przyczynki na Soborze, wypadły opinie, jakie wygłosił, awansowany w międzyczasie na arcybiskupa Krakowa, w sprawie wolności wyznania.26 września 1964 oznajmił, że wobec aspiracji ateizmu do tego, jakoby uwalniał człowieka od wyobcowania spowodowanego przez religię, trzeba obstawać przy tym, że żadnej władzy świeckiej nie wolno się mieszać w stosunki pomiędzy Bogiem a człowiekiem.Prawo do wolności wyznania jest bowiem ściśle związane z prawem do tego, aby prawdę - i tylko ją - poznawać, wyznawać i bez przeszkód przekazywać innym.Również i dosyć średniowieczne pojmowanie prawdy jako takiej i tylko takiej nie było w tych czasach zbyt prekursorskie.22 września 1965 Wojtyła - też w imieniu biskupów polskich - mówił o tym, że między wolnością a odpowiedzialnością zachodzi nierozerwalny związek: skoro się już proklamuje wolność wyznania, nie mniej konieczne jest położenie nacisku na odpowiedzialność obyczajową przy korzystaniu z tego podstawowego prawa, ażeby "nie stwarzać pozorów indyferentyzmu albo liberalizmu".Należy też ustalić kryteria, na mocy których instytucje strzegące porządku publicznego będą upoważnienie do ograniczania wolności wyznania, by zapobiec jej nadużywaniu: "Jedynie czyn zły moralnie, więc skierowany przeciwko prawu obyczajowemu, uznać można za nadużycie wolności wyznania."Rozumie się, że w tych interwencjach ważną rolę odgrywały doświadczenia polskiego episkopatu z systemem deklarującym się jako ateistyczny.Wojtyła obawiał się, aby w następstwie zbyt permisywnej deklaracji Soboru nie dać nadmiernej swobody despotycznemu reżimowi, kryjącemu się jego zdaniem pod maską legalnej władzy państwowej.Chciał więc ów reżim ująć w cugle norm obyczajowych, sprecyzowanych przez Sobór.Podług badań Jana Grootaera ostateczny tekst deklaracji Soboru w sprawie wolności wyznania wykazuje pewne ślady działalności Wojtyły.W każdym razie te wtrącone tylko zdania poboczne albo przymiotniki odnoszą się do "słusznego" porządku publicznego.Ale że właściwym tematem tej deklaracji nie jest ani zagadnienie prawdy jako takie, ani stosunek jednostki do Boga, ani wolność zewnętrza prawdziwego Kościoła w bezpośrednim ujęciu, tego nie zawdzięczamy soborowemu ojcu Wojtyle.On się nie przyczynił do tego, że deklaracja Soboru zdecydowanie pominęła stereotypowo powtarzaną w pewnym nurcie konserwatywnej teologii tezę, iż "tylko prawdzie, mianowicie tej Kościoła rzymskiego, przysługuje prawo, błędowi natomiast nie przysługują żadne prawa".Na ten zasadniczy problem, zwrócony ku przyszłości, krakowski arcybiskup prawie w ogóle nie zwracał uwagi.Obserwatorzy docenili natomiast zainteresowanie, jakie wykazywał Wojtyła dla postawionej pod dyskusję problematyki współczesnych kierunków filozoficznych humanizmu i marksizmu, jak również jego czynny udział w odnośnych rozmowach.Wprawdzie nie zaliczał się akurat do tego kierunku teologicznego, dla którego kształt świata ma szczególną wartość jako przygotowanie do Królestwa Bożego.Trzymał się raczej koncepcji nietrwałości świata doczesnego i dlatego raz po raz podkreślał zadania Kościoła jako ratującej go instancji zbawienia, szczególnie ze względu na czas poprzedzający kres ostateczny.Jego teologiczny wertykalizm nie może jednak być uznany za jałowy.Wojtyła przynajmniej widział swoje zadanie w tym, aby przełamać koncentrowanie się Drugiego Soboru Watykańskiego na problematyce zawartej w pojęciach zachodniej wiary w postęp, biorąc pod uwagę realia Kościołów wschodnich.Polska, w której swego czasu Kościół, jak sam stwierdza, musiał walczyć o przetrwanie, tak czy owak nie mogła być pominięta w Schemacie dotyczącym Kościoła w dzisiejszym świecie [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
Archiwum
|