|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Owe eseje zebrane wdwóch tomach Die geistige Welt wyjaśniają i uprawiają ten rodzaj konkretnej analizyhistoryczno-filozoficznej.Budował podwaliny pod rozwój metody nauk o duchu , zdolnych do badaniaczłowieka jako bytu autentycznie ludzkiego.Filozofia jego stała pomostem pomiędzypozytywizmem i psychologizmem, metafizyką pokantowską i egzystencjalizmemdwudziestego wieku.Była próbą przywrócenia ważności aktów ducha, ale w sposóbniemetafizyczny.2.17.1.OntologiaBytem jest rzeczywistość materialna, przyrodnicza i rzeczywistość historyczno-społeczna, która ostatecznie jest sposobem przejawiania się ducha obiektywnego .Tedwie rzeczywistości nie są dwoma odrębnymi bytami, ale stanowią całość materialno-duchową, która nie jest wyłącznie fizyczno-przyrodnicza ani wyłącznie duchowa, jestcałością psychofizyczną.Prostymi jej elementami są jednostki ludzkie, zaś złożonymiukładami - narody, ustroje społeczne, różne twory kultury, takie jak język, sztuka,moralność, gospodarstwo.Pojęcie duch obiektywny można rozumieć jako określone ludzkie doświadczeniekulturowe, którego treścią jest sensowność życia duchowego ludzi, artykułowana wróżnorodnych systemach światopoglądowych, wielorakie wyrazy tej sensowności iformy złożenia się owych wyrazów w pewne strukturalne całości.2.17.2.GnoseologiaPonieważ człowiek jest całością psychofizyczną, nauki humanistyczne są naukamiprawdziwymi i ponadto są odmienne od przyrodniczych.O odrębności naukprzyrodniczych i humanistycznych decyduje ich przedmiot.Przedmiotem tychpierwszych jest przyroda, natomiast tych drugich - rzeczywistość dziejowo-społeczna.Rzeczywistość tę można poznać, rozwijając psychologię opisowo-analityczną,198 rozważającą strukturę i typy psychiki ludzkiej i inne specjalistyczne nauki, takie jakjęzykoznawstwo, prawoznawstwo, sztuka.W naukach humanistycznych odnalezć można trzy typy twierdzeń:1.Twierdzenia o faktach.2.Twierdzenia o prawach obejmujące abstrakcyjnie wyodrębniane elementy faktów.3.Twierdzenia wartościujące (prawidła, imperatywy i normy).Ten typ twierdzeńodróżnia nauki humanistyczne od przyrodniczych, gdyż dwa pierwsze rodzaje twierdzeńwystępują również w przyrodoznawstwie.Nie ma takiej nauki, której przedmiotembyłby cały świat człowieka, wszelkie jego wytwory; nauki niejako scalającej wynikisubdyscyplin humanistycznych; nauki, która zajęłaby się przede wszystkim owymtrzecim typem twierdzeń.W.Dilthey twierdził, że taką nauką może być filozofia.Upadek metafizyki niepozbawił jej roli i znaczenia, jakie może ona mieć dla poznania humanistycznego.Uważał, że filozofia może być dla humanistyki teorią teorii , logiką nauk ignoseologią.W pierwszym rzędzie winna zająć się prawidłowościami, jakie występująw humanistyce.Są to prawidłowości strukturalne, filozofia powinna więc odkrywaćprawa strukturalne.Poza tym filozofia może być nauką uniwersalną o zjawiskach świadomości, naukąuchwytującą siebie w refleksji.Koncentrując się nad tym zagadnieniem, Dilthey opisałhistoryczne systemy filozoficzne, ukazując ich sens teleologiczny, przedstawiając jejako zmagania ducha ludzkiego poszukującego zrozumienia, w granicach każdej epoki,zagadki życia i ostatecznego sensu rzeczywistości.Ostatecznie Dilthey doszedł do wniosku, że życie ducha ludzkiego jest procesemspołecznym i historycznym, że w danej epoce można odnalezć to, co wspólnewszystkim ludziom.Można ustalić to, co wspólne, ponieważ człowiek zawiera w sobie,w swym wnętrzu takie cechy, które są wspólne, podobne, analogiczne do cech innychludzi.Są to wspólne natury ludzkie , które umożliwiają jedność społeczeństwa ihistorii; Są one dynamiczne, komunikujące się ze światem, toteż trzeba rozpoznawać jew działaniu, w związku z innymi ludzmi. Wszystkie natury ludzkie trzeba i można poznawać poprzez rozumienie pojmowane jako ekstrapolacja przeżyć własnych na przeżycia innych ludzi.Dilthey byłprzekonany, że nie każdy jest do tego uprawniony, bo przezwyciężyć własnysubiektywizm mogą jedynie jednostki o bogatym doświadczeniu życiowym,rozbudzonym wnętrzu psychicznym i dysponujący głęboką wiedzą historyczną.Przedtakimi ludzmi inne wnętrza ludzkie utrwalone w dziełach kultury szerzej odsłaniają swetreści.Metoda rozumiejąca pozwala odkryć zawartość treściową dzieła poprzezuchwycenie możliwości szerokich powiązań sensotwórczych, synchronicznych idiachronicznych.Jest to interpretacja życia jako dzieła.Interpretacja ta nie może być199 skończona tak, jak niezmierzone bogactwo ukryte jest w życiu [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
Archiwum
|